Of je nu opdracht- of werknemer, opdracht- of werkgever, stagiair of vrijwilliger bent, voor iedereen is een ander thema belangrijk. Welke thema’s zijn voor jou belangrijk en hoe zou je er naartoe willen werken?
Professionele ontwikkeling
Hoe draag je bij aan de ontwikkeling en groei van jezelf en van alle mensen met wie je werkt?
- Structurele feedback (intervisie, coaching, buddies, etc)
- Groei- en ontwikkelpaden voor medewerkers
- Andere ontwikkeling zoals netwerk uitbreiden, inspiratie, evenementen bijwonen
- Ruimte voor creativiteit en ideeën voor de organisatie
- Bij- of nascholing
Het is belangrijk om de professionele kennis en vaardigheden van jezelf te blijven ontwikkelen. Denk als werk- of opdrachtgever ook na over de professionele ontwikkeling van al je medewerkers, stagiairs en vrijwilligers. Gun jezelf en je werk- en opdrachtnemers de tijd en aandacht voor reflectie op eigen functioneren, ambities en scholing.
Duurzaamheid
Hoe zorgen we dat iedereen die binnen de sector werkt een duurzame loopbaan kan opbouwen en behouden?
• Inzetbaarheid van alle werkenden
• Duurzaam met kennis en ervaring omgaan
• Wet- en regelgeving rondom duurzaamheid
• Tijd en aandacht voor reflectie op eigen functioneren, ambities en scholing
• Duurzame planeet (Hoe beperken we de impact van ons werk op de planeet?)
Duurzaamheid wil zeggen dat creatieve professionals worden gestimuleerd en aangemoedigd om aan een duurzame loopbaan te bouwen. Zo wordt het hoge niveau en potentieel van de culturele en creatieve sector behouden. Dit betekent bijvoorbeeld toekomstgericht beleid, gericht op de groei en ontwikkeling van professionals om de potentie en motivatie van alle werkenden in de sector op lange termijn te waarborgen. Ook scholing, HR-beleid en afspraken over verzekering en pensionen vallen onder duurzaamheid. Een veilige en gezonde werkomgeving moet geboden worden. Ook wordt er verantwoordelijkheid genomen voor mogelijke milieueffecten van het eigen handelen en gezocht naar mogelijkheden om duurzaam en circulair te werken.
Gezond werken
Is de werkomgeving een plek waar iedereen gezond en duurzaam kan blijven werken?
• Omgaan met werkdruk en overuren
• Burnout voorkomen
• Vakantie en verlofdagen
• Respectvolle omgang tussen collega’s
Als werkgever heb je de plicht om je werknemers, stagiairs en vrijwilligers te verzekeren tegen de risico’s van ziekte, arbeidsongeschiktheid en werkeloosheid. Werknemers bouwen bij de meeste werkgevers een pensioen op. Als zelfstandig ondernemer moet je zelf al deze zaken regelen en je verzekeren. Opdrachtnemers moeten dit altijd zelf regelen. Je kunt je als opdrachtgever wel afvragen of de opslag op het honorarium voldoende is om opdrachtnemers in staat te stellen zich te verzekeren tegen risico’s en geld te reserveren voor scholing en pensioen. Tegen welke zaken een stagiair verzekerd is tijdens de stage hangt af van het stage-contract tussen de student, onderwijsinstelling en stageplek en de hoogte van de stagevergoeding. Ook voor vrijwilligers die bij je werken is het verstandig om goed na te denken over verzekeringen.
Transparantie in financiën
Geef je inzicht in je financiën aan anderen? Is de financiële verantwoording voor iedereen transparant? Heb jij inzicht in wie de besluiten neemt?
• Financiële verantwoording is helder
• Financiën worden gedeeld met betrokkenen
Openheid over projectbudgetten, beloningen, tarieven en salarissen draagt eraan bij om ongelijkheid op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Als opdrachtnemer bepaal je zelf voor welk tarief je werkt. Maar als het produceren van kunst en cultuur onder de marktprijs de norm wordt, verzwakt dat de arbeidsmarktpositie van de opdrachtnemer én van anderen in dezelfde positie.
Transparantie slaat op openheid en eerlijkheid in beleid en bedrijfsvoering. Dit betekent ook expliciet zijn over prijzen en de redenen waarom bepaalde tarieven worden gehanteerd, en helder zijn over de exacte inhoud van een functie.
Veilig werken
Voelt iedereen zich veilig in de werkomgeving?
• Verplichte verzekeringen voor werknemers, stagiairs en vrijwilligers
• Veilige werkomgeving (arbo richtlijnen)
• Protocol voor ongewenste omgangsvormen en integriteitsschendingen
• Vertrouwenspersoon
• Gebruik zelfinspectietool van ministerie van SZW
Onder veilig en gezond werken valt bijvoorbeeld het voorkomen van lichamelijke en geestelijke overbelasting, het beperken van de kans op ongelukken en het tegengaan van ongewenst gedrag. De Arbo- en de Arbeidstijdenwet leggen de werkgever verplichtingen op om de werknemers te beschermen met het oog op veilig en gezond werken. De Inspectie SZW heeft verschillende zelftests ontwikkeld. Als werknemer moet je zelf ook op de hoogte zijn van mogelijke risico’s bij jou op de werkvloer en de maatregelen kennen die ertegen genomen kunnen worden. Inventariseer en bespreek mogelijke risico’s. Als opdrachtnemer ben je in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor een veilige en gezonde werkomgeving.
Toezicht
Hoe wordt toezicht binnen de instelling gewaarborgd?
• Toepassen van de Governance Code Cultuur
• Goed en eerlijk bestuur
• Continuïteit, vertrouwen en legitimiteit van organisaties
De Governance Code Cultuur is een gedragscode die culturele organisaties aanbevelingen geeft voor normen en werkwijzen als het gaat om goed bestuur en toezicht. Het naleven van deze code is een voorwaarde voor veel cultuursubsidies. Als werkgever van een gesubsidieerde culturele organisatie moet je in een publiek toegankelijk jaarverslag vertellen hoe je de code toepast. Als je opdrachtgever bent vanuit een culturele instelling dan is de Governance Code Cultuur ook op jou van toepassing. Als werk- of opdrachtnemer is het goed om de inhoud van de code te kennen en te weten of jouw organisatie die naleeft.
Auteursrechten
Betaal je altijd de rechthebbende wanneer je het werk van iemand anders gebruikt? Zorg je er zelf voor dat jouw werk beschermd is en dat je erkenning krijgt voor je werk?
• Betaling voor rechten
• Eerlijke erkenning voor werk/bijdragen
• Eigen auteursrechten bewaken
Als werkgever krijg je op verschillende manieren met auteursrecht te maken. Of iemand in dienst bij jouw organisatie maakt een origineel werk waarvan je als werkgever de rechten krijgt. Of jouw organisatie wil het werk van een ander gebruiken. Afhankelijk van je functie kan je als werknemer, als maker, uitvoerend kunstenaar of als gebruiker te maken krijgen met auteursrecht.
Voor beginnende kunstenaars en andere creatieven is het vaak erg belangrijk dat zij credits krijgen voor het werk dat zij hebben gemaakt. Door hun bijdrage expliciet te benoemen, zodat zij daar weer verder mee kunnen in hun carrière. Zeker wanneer meerdere creatieven aan 1 project werken, kan daar onduidelijkheid over ontstaan. Maak hier voorafgaand aan ieder project goede en transparante afspraken over.
Werken aan fair practice
Wordt er genoeg tijd en aandacht aan fair practice besteed binnen de organisatie? Vraag je als opdrachtnemer zelf wel eens om feedback of leg je evaluatie-momenten met je opdrachtnemer vast?
• Een jaarlijks gesprek over de fair practice (met alle mensen met wie je werkt)
• Lid worden van branchevereniging, kunstenbond, belangenvereniging of ander netwerkoverleg
• Delen van expertise met anderen
• Bijwonen van workshops en lezingen
Om de Fair Practice Code succesvol in praktijk te brengen is het van belang dat werkgevers en werknemers doorlopend uitwisselen wat goed werkgeverschap en goed werknemerschap voor hen betekent. Dat creëert wederzijds begrip voor de positie waar de ander zich in bevindt en helpt om de samenwerking te professionaliseren. Hoe bespreek je verbeterpunten op een manier die voor beide partijen prettig en constructief is? Feedback is een hulpmiddel om de ander te laten zien wat jij hebt waargenomen, wat het effect is en wat jij ermee wilt. Werk je samen met opdrachtnemers of -gevers? De afronding van een opdracht creëert een goed moment om de samenwerking te evalueren.
Diversiteit & inclusie
Hoe kun je je organisatie voor iedereen toegankelijk maken?
• Toepassen van Code Diversiteit & Inclusie
• Toegankelijkheid voor mensen met een beperking
• Proactief diversiteit in kandidaten zoeken, inclusieve sollicitatieprocedures
• Verwelkomende werkomgeving voor iedereen
• Respectvolle omgang tussen collega’s
• Mogelijkheid tot melden van ongewenst gedrag
• Vakantie en verlofdagen (bv ouderschapsverlof)
De sector wil en moet meer ruimte bieden aan iedereen en is gebaat bij een betere afspiegeling van de bevolkingssamenstelling. Het gaat hierbij niet alleen over culturele of etnische achtergrond, maar ook over gender, seksuele geaardheid, leeftijd, kennis en vaardigheden en sociaaleconomische achtergrond. De Code Diversiteit & Inclusie geldt als leidraad.
Eerlijke vergoeding
Krijg jij eerlijk betaald? Krijgen jouw opdracht- of werknemers een eerlijke vergoeding voor hun werk?
• Fair pay; cao’s en richtlijnen
• Fair share van alle middelen
• Groei en inflatie
• Naar ervaring en verantwoordelijkheid
• Solidariteit; naar marktwaarde betalen en offreren
• Eerlijke arbeidsrelaties met ZZP’ers, stagiairs en vrijwilligers
• Afspraken vastleggen
Over vergoedingen kunnen opdrachtgevers en -nemers afspraken maken met behulp van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). Soms is er (nog) geen cao beschikbaar en moet je zelf een salaris bepalen, mogelijk met behulp van een vergelijkbare cao. De Kunstenbond heeft veel cao’s op een rijtje gezet. De afspraken die je met elkaar maakt, leg je vast in een arbeidscontract. Als opdrachtgever kan je met je opdrachtnemers afspraken maken met behulp van een honorariumrichtlijn, als die voor de betreffende branche is opgesteld. Soms moet je in overleg een tarief bepalen, waarbij mogelijk het doorberekenen van een salaris uit een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) kan helpen. Een stagevergoeding is gebruikelijk maar niet wettelijk verplicht, tenzij hier iets over is opgenomen in de geldende cao. Ook met vrijwilligers dien je goede afspraken te maken. Leg de afspraken vervolgens vast in een vrijwilligerscontract.
