Interview met Said Kasmi, wethouder Onderwijs, Cultuur en Toerisme van de gemeente Rotterdam

De stad Rotterdam heeft een bruisende culturele en creatieve sector. De gemeentelijke overheid heeft daarin een belangrijke rol als financier en beleidsmaker en moedigt een eerlijke manier van werken aan. In het beleid van de gemeente (met de speerpunten inclusiviteit, innovatie en interconnectiviteit) zijn dan ook een aantal kernwaarden van de Fair Practice Code terug te vinden. Said Kasmi is sinds juli 2018 namens D66 wethouder Onderwijs, Cultuur en Toerisme van de gemeente Rotterdam. We stelden hem een aantal schriftelijke vragen over het gemeentebeleid met in het bijzonder aandacht voor de wijze waarop de gemeente omgaat met het onderwerp Fair Pay. “Voor het college stond de Fair Practice Code al vanaf het begin op de agenda.”

Rotterdam heeft een dynamische culturele sector waarin veel interessante dingen gebeuren. Deze energie wordt door de gemeente gezien en aangewakkerd en er is in de Gemeenteraad brede steun voor cultuur. Gemeente Rotterdam streeft dan ook naar een gezonde culturele sector en de Fair Practice Code is daar onderdeel van: op welke wijze is de gemeente met deze code aan de slag gegaan?

Allereerst moet me van het hart dat ik er ontzettend blij mee en trots op ben dat we in Rotterdam de stap tot eerlijke beloning hebben genomen, als een van de eerste grote gemeenten in Nederland. Eerlijke beloning is helemaal geen vanzelfsprekendheid in de sector. Ik ben blij dat we hier een impuls aan kunnen geven, maar tegelijkertijd hebben we ook de sector gevraagd om hierin verantwoordelijkheid te nemen. Voor het college stond de Fair Practice Code al vanaf het begin op de agenda. Dat is omarmd, zowel in het coalitieakkoord als in het nieuwe cultuurbeleid. Verder vragen we van instellingen die subsidie binnen het cultuurplan aanvragen dat ze de Fair Practice Code onderschrijven en uitleggen hoe ze ermee omgaan. De Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur, het onafhankelijke adviesorgaan dat adviseert welke instellingen in het Cultuurplan moeten komen en hoeveel subsidie zij krijgen, heeft daar ook over mee-beoordeeld. Gemeente Rotterdam heeft adviesbureau SiRM onderzoek laten doen naar Fair Pay. Zij hebben de meerkosten van de invoering van Fair Practice Code bij Rotterdamse culturele instellingen in kaart gebracht. Gemeente Den Haag heeft een soortgelijk onderzoek laten doen, maar maakt geen extra middelen vrij. Naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek van SiRM is door de gemeente Rotterdam wel ongeveer 2,75 miljoen vrijgemaakt om instellingen tegemoet te komen.

Hoe is dit proces verlopen?

Een gezonde culturele sector is van essentieel belang voor de stad Rotterdam. Het draagt bij aan de diversiteit en aantrekkelijkheid van de stad en daar investeren we graag in. In Rotterdam hebben we onderzoeksbureau SiRM in de arm genomen. Zij hebben de omvang van het fair pay probleem in het Cultuurplan 2017-2020 in kaart gebracht. Daarin zijn ook nieuwe aanvragers voor de volgende Cultuurplanperiode meegenomen. Ook zijn er 45 interviews afgenomen met Cultuurplan-aanvragers, om een goed beeld achter de cijfers te krijgen. Op basis van dit onderzoek heeft SiRM een rekenmodel ontwikkeld en daarmee is de omvang van het gemeentelijk aandeel in de meerkosten voor fair pay bepaald. Het college heeft dat bedrag vrijgemaakt op die manier structureel bij te dragen aan eerlijke beloningen in de culturele sector.

Said Kasmi

De gemeente Rotterdam heeft dus besloten om culturele instellingen tegemoet te komen door aanvullende middelen beschikbaar te stellen voor de invoering van Fair Pay. Hoe zorgt de gemeente ervoor dat dit geld op de juiste plekken terecht komt?

Alle instellingen in het Cultuurplan 2021-2024 ontvangen een procentuele toeslag op het toegekende subsidiebedrag dat expliciet wordt toegekend voor fair pay, met uitzondering van instellingen met een jaaromzet van 3 miljoen of meer. Van die instellingen verwachten we redelijkerwijs dat ze hun medewerkers en ingehuurde zzp’ers fatsoenlijk belonen. Ook blijkt uit landelijk en lokaal onderzoek dat zij de meerkosten binnen hun normale bedrijfsvoering kunnen opvangen door iets efficienter te gaan werken. Met de keuze voor deze verdeelsystematiek komt de subsidie voor fair pay zoveel mogelijk terecht bij de instellingen die deze middelen het hardst nodig hebben. Ook vragen we culturele organisaties om fair pay zichtbaar te maken in hun jaarcijfers. We willen zien hoe onze bijdrage voor fair pay is gebruikt. Ook is afgesproken dat het belonen van vast en tijdelijk personeel en inhuur gebeurt op basis van de geldende cao- of honoreringsrichtlijn. Beloning dient in verhouding te staan tot het daadwerkelijk aantal gewerkte uren. We kijken overigens niet alleen naar cijfers, maar stellen de aanpak van fair pay ook aan de orde in de gesprekken die we voeren met culturele instellingen. Eind 2022 maken we een tussentijds overzicht van de behaalde resultaten op het gebied van fair pay voor de Rotterdamse cultuurplaninstellingen.

Naast deze financiële steun heeft het onderzoek ook andere adviezen opgeleverd om zo de sector te ondersteunen op de weg naar een eerlijkere sector. Waar wordt nog meer naar gekeken als het gaat naar het begeleiden van instellingen richting een gezondere culturele sector?
Uit onze inventarisaties blijkt dat de kennis en informatie over het toepassen van fair pay niet in alle gevallen voldoende is. We gaan met het Directeurenoverleg van de Rotterdamse culturele instellingen, waar zo’n 80 instellingen in vertegenwoordigd zijn, overleggen hoe we de informatievoorziening over fair pay verder kunnen verbeteren. Tegelijkertijd verwachten we dat instellingen door het onderschrijven van de Fair Practice Code ook aandacht hebben voor onder meer diversiteit, duurzaamheid en transparantie. Er wordt van de culturele instellingen zelf ook actie verwacht.

Wat vraagt de gemeente op het vlak van Fair Practice en Fair Pay van instellingen zelf?

We vragen om eigen verantwoordelijkheid van de instelling om als goed werkgever rechtmatig te handelen binnen de richtlijnen en principes van de Fair Practice Code en de Code Governance Cultuur. Deze codes zijn namelijk door de sector zelf opgesteld. Ook werken we met de sector aan meer bewustwording over de gevolgen van niet-fairpay-belonen, over een duurzame toekomst voor instellingen en de sector als geheel. Dat doen we in gesprekken met culturele instellingen. We overleggen met onze collega’s in de andere grote steden en met het ministerie van OC&W over het toepassen van de Fair Practice Code.

(links) koepel ontvangsthal Stadhuis (rechts) detail binnentuin Stadhuis


Instellingen worden gevraagd om de komende jaren beleid te ontwikkelen op het gebied van Fair Practice. Het is zelfs een voorwaarde om opgenomen te worden is het cultuurplan. Er wordt geëist om verantwoording af te leggen over ondernomen acties en fair pay te betrekken in de begroting, maar wat zou u naast deze eisen als advies willen meegeven aan de culturele sector?

Ambitie op het gebied van artistieke inhoud is belangrijk en zorgt voor ontwikkeling in de sector, maar die ambitie mag nooit ten koste gaan van eerlijke beloning van makers of uitvoerenden. Zij vormen namelijk het grootste kapitaal. Verder zetten we in Rotterdam volop in op meer inclusiviteit, vooral als het aankomt op personeel. We vragen de sector om in hun raden van toezicht, besturen en personeel stappen te zetten en te komen tot een gelijkwaardige afspiegeling van de Rotterdamse samenleving. Meer inclusiviteit voegt meer perspectieven toe in de sector. Dat vormt de basis van een toekomstbestendige sector.

Tekst: Manus Groenen
Fotografie: Liza Wolters