Interview met Casper Schipper, mede-oprichter Patty Morgan

Casper Schipper door Liza Wolters voor Fair Practice Code
12 april 2023

In 2013 werd Patty Morgan opgericht door Casper Schipper en Matthijs Booij. Patty Morgan is een combinatie van een social media platform, galerie en presentatieplek, maar zelf spreekt Schipper liever van een label. Patty Morgan ontstond vanuit de behoefte om het heft in eigen hand te nemen en op eigen voorwaarden te werken. “Wat dat betreft zit die Fair Practice Code ook een beetje in ons DNA.”

Waarom is de Fair Practice Code volgens jou belangrijk?

Ik denk dat de code bij ons direct het gevoel gaf van ‘eindelijk wordt er benoemd wat er fout gaat in de culturele sector.’ De problemen zijn inmiddels bekend, bijvoorbeeld het fenomeen dat je als kunstenaar best iets kunt doen zonder betaald te worden, want dat is goed voor je portfolio, dat soort argumentatie. Daar waren wij (Mathijs en ik) zelf al vaak in de praktijk tegenaan gelopen, want we hebben allebei een achtergrond als respectievelijk ontwerper en kunstenaar. Dat is één van de aanleidingen geweest om Patty Morgan te starten. Wat dat betreft zit die Fair Practice Code ook een beetje in ons DNA.

Patty Morgan is dus deels ontstaan vanuit onvrede met de werkwijze van de meer traditionele kunsthandel. Jullie zien jezelf liever niet als een galerie. Wat wringt er als je Patty Morgan een galerie noemt?

We worden inderdaad vaak gezien als galerie en dat snap ik: we vertegenwoordigen kunstenaars en verkopen kunst, maar we hebben best wel moeite met dat stempel. Wij hadden het vroeger over een online platform, maar we hebben inmiddels ook een fysieke plek. Dat kun je een galerie noemen, maar wij noemen het een showroom om het onderscheid duidelijk te maken. Uiteindelijk komen we er steeds meer achter dat we onszelf liever zien als een label voor beeldende kunst, zoals je dat ook hebt in de muziek. Een label staat vaak voor een bepaalde smaak en zo staan wij er ook in. We vallen misschien niet makkelijk in een hokje, maar weten zelf heel goed waar we mee bezig zijn. Wij vertegenwoordigen inmiddels ruim achthonderd kunstenaars. Daarmee heb je meteen al een andere rol dan de klassieke galerie die misschien tien vaste kunstenaars vertegenwoordigt. Op het moment dat een organisatie met ons wil werken en met een groep kunstenaars iets wil doen, dan behartigen wij de belangen van onze kunstenaars en treden op als bemiddelaars. Wij representeren onze kunstenaars anders dan een traditionele galerie. Bijvoorbeeld door een blog bij te houden en eigen content te maken of door op uitnodiging als curator op te treden. Onze kunstenaars zichtbaar maken is voor ons belangrijk en met andere methodes en kanalen bereik je ook andere doelgroepen. Wij doen dus in eerste instantie meer dan een galerie normaal doet, maar we doen ook bepaalde dingen niet: wij staan bijvoorbeeld niet op alle beurzen en hebben geen uitgebreid verzamelaarsnetwerk, maar we koppelen wel het bedrijfsleven als opdrachtgever aan kunstenaars en dat doen galeries dan weer minder. Patty Morgan is zowel een BV als een stichting. In de BV zitten de klassieke galerie activiteiten en met de stichting proberen we hedendaagse kunst naar een groter publiek te brengen. We hebben afgelopen jaar een geweldige serie shows gehad. Kunstenaar Willem de Haan heeft hier toen bijvoorbeeld met Kamagurka een vertrekhal ingericht. Het was een groot succes, maar dat zijn geen verkoopshows. Mensen krijgen wel een bijzondere ervaring en dat is toch waar ik het meeste van geniet. Dat leidt wel tot interne discussies. We zijn het liefst onafhankelijk, maar kunnen niet alles zelf bekostigen en vragen soms subsidies aan. Voor de stichting zijn we overigens heel blij met de Rekentool van de Fair Practice Code. Nu kunnen we standaard bij fondsaanvragen berekenen wat onze kunstenaars betaald zouden moeten worden op het moment dat ze hier een project realiseren. Vroeger was dat een soort natte vinger werk, maar nu rekenen we dat netjes uit.

Casper Schipper door Liza Wolters voor Fair Practice Code

(links) Casper met mok en (rechts) detail uit het kantoor van Patty Morgan

800 kunstenaars vertegenwoordigen is nogal een flinke klus. Zie je het als jullie verantwoordelijkheid om al die 800 mensen een podium te bieden?

Dat hoge aantal komt voort uit onze ontstaansgeschiedenis. Veel jonge kunstenaars hebben een grote following op Instagram, maar dat is geen optimaal verkoopkanaal. Je kunt ook bij een galerie zitten en dan heb je misschien één keer per jaar een opening, maar stel dan regent het, dan komt er niemand. Dus wat nou als we een soort Instagram maken voor beeldende kunst met een koopknop? Dat was ooit onze insteek. Daar zat ook in besloten dat we geen limiet aan deelnemers zagen. Inmiddels is dit een discussiepunt omdat we maar voor een beperkt gedeelte echt iets kunnen betekenen. Dat is iets wat we momenteel intern bekijken. Daar zit overigens wel aan vast dat we ook niks van die kunstenaars eisen, geen exclusiviteit en ze betalen ook niets, dus het is wat dat betreft een transparante afspraak.

Transparantie is ook een van de kernwaarden van de Fair Practice Code. Hoe zit het in dat kader met een waarde als solidariteit en fair pay?

Hoe kunnen jullie ervoor zorgen dat iedere kunstenaar gepast betaald wordt? Het is goed om het hier te hebben over het standaard commissiemodel. Toen we begonnen dachten we: ja, de meeste galeries rekenen 50% commissie over een verkocht werk. Wij dachten toen ‘hoe kan dat nou?’ Je maakt als kunstenaar een werk en stopt daar zoveel tijd, energie, bloed, zweet en tranen in en vervolgens verkoopt iemand dat werk voor je en dan wil die de helft. Dat snapten wij niet. Ik snap inmiddels veel beter waar die percentages vandaan komen en het is belangrijk om te benadrukken dat kunst verkopen moeilijk en kostbaar is. Op een beurs staan is bijvoorbeeld enorm duur, een pand kost geld en het vele werk dat je moet doen om kopers te vinden… Inmiddels snappen we dan ook dat galeries die commissie rekenen, maar wij doen dat nog altijd zelf niet. Dat is eigenlijk meer omdat we dat naar onze kunstenaars toe niet willen doen en ook naar de kopers niet, omdat je daarmee ook de kunst duurder maakt. We zijn heel open over de commissies die we rekenen. Soms is het wel wat verwarrend omdat we verschillende commissies rekenen. Als iemand online iets koopt en meteen afrekent, dan rekenen wij niet veel commissie. Maar als we een uitvoerig plan maken voor een samenwerking tussen een bedrijf en kunstenaar en ook meer kosten maken, vragen we meer commissie. We hebben een soort trappen systeem en daar zijn we ook open over. Ik denk dat transparantie over de beperkingen belangrijker is dan de beloning an sich. We hebben als vast team bijvoorbeeld twee mensen die zwaar onderbetaald een part time contract hebben, maar voor de rest verdient niemand iets. Dat kan eigenlijk niet en dat weet iedereen, maar iedereen wil dat dit bestaat.

Hoe kijk jij naar de solidariteit van de meer commercieel ingestoken partijen met de rest van de culturele sector?

Wij spotten een kunstenaar vroeg in zijn/haar loopbaan en ondersteunen iemand aan het begin van een carrière. Ze maken betaalbaar werk en zijn nog niet super professioneel, maar wij zien er iets in. De kunstenaar zit vervolgens een paar jaar bij ons, wij steken er tijd en energie in en de kunstenaar verkoopt een keer een werkje. Kunstenaar blij, wij maken er een blogje over: superleuk. Vervolgens is die kunstenaar mede dankzij ons wat verder en professionaliseert. Galeries houden dat goed in de gaten en zeggen dan opeens: nu ben je van mij. Dat is een beetje gechargeerd, maar dat is nog steeds een beetje hoe het gaat. Een kunstenaar kan dan zeggen, ik vind jullie tof, maar ik heb nu een kans bij een galerie en die eist exclusiviteit. Vervolgens verkoopt zo’n kunstenaar opeens werken van duizenden euro’s aan verzamelaars. Helaas is dit al best vaak voorgekomen. Het is geen jaloezie, want wij ambiëren dat wereldje niet, maar het is niet houdbaar op deze manier. Hetzelfde geldt voor andere kleine podia of initiatieven die iemand op weg helpen. Ik sprak daar recent over met een verzamelaar en die zei: ik pleit echt voor een systeem zoals bij voetbal, waarbij je allemaal mee blijft profiteren op het moment dat een kunstenaar succesvol wordt. Ik weet absoluut niet hoe dat te realiseren is, maar ik denk dat dit wel bij mijn wensen zou zitten.

Casper Schipper door Liza Wolters voor Fair Practice Code

Het kantoor van Patty Morgan

Wat zou voor jou nodig zijn om met Patty Morgan nog eerlijker te doen wat jullie nu doen? Wat betekenen bijvoorbeeld de kernwaarden diversiteit en vertrouwen voor jullie?

Ik heb verder de afgelopen dagen veel nagedacht over vertrouwen in relatie tot het artikel dat afgelopen weekend in NRC gepubliceerd werd. [‘Hoe een kunstenaar carrière maakt onder aanhoudende beschuldigingen van aanranding en verkrachting’ van Lucette ter Borg en Carola Houtekamer.] Helaas zit dat gif ook in de kunstwereld en ik denk dat dat groter is dan alleen maar een stukje machtsmisbruik of seksueel overschrijdend gedrag. Het gaat ook over een wereld waarin alles draait om de juiste mensen kennen en door de juiste mensen op het juiste moment gepusht worden. Zo moet je als kunstenaar omhoogklimmen. Als je daar niet in mee gaat dan kun je dus niet leven van je werk. Ik vind dat een groot probleem dat verder gaat dan wat er nu naar buiten komt. Het is een goed begin dat er openheid over is. Ik weet niet of een cancel cultuur of schandpalen uiteindelijk constructief zijn, maar misschien nu wel even noodzakelijk. Wij kunnen zelf onmogelijk al onze 800 mensen even goed in de gaten houden, maar als we signalen krijgen moeten we daar direct iets mee doen. Als je intensief met iemand werkt heb je wel zeker de verantwoordelijkheid om te onderzoeken wie je een podium geeft. Je wilt geen mensen een podium geven die het niet verdienen. Als het gaat over diversiteit dan is er natuurlijk de vraag ‘is de groep die we vertegenwoordigen divers genoeg?’ Daar zijn we actief mee bezig, dat is beleid. Wij scouten op academies, we houden bij wie er genomineerd worden voor prijzen, wie er Mondriaan beurzen ontvangen, etcetera. We hebben inmiddels ook een extern comité van curatoren die onafhankelijk van ons werkt. Zij kunnen mensen aandragen en kunstenaars kunnen zich ook zelf aanmelden. Mede op aanraden van deze externe mensen zijn we niet meer alleen aan het kijken op kunstacademies, maar onderzoeken we ook hoe we mensen kunnen oppikken die daar niet actief zijn, maar wel op andere plekken erg toffe dingen maken. We hebben daarom het selectiecomité uitgebreid met mensen die daar meer kijk op hebben dan wijzelf. We vinden het sowieso leuker om iemand die nog niet ontdekt is te brengen, iemand die op zijn zolderkamer zit te punniken met een bepaalde artisticiteit die gezien moet worden. Dan moet je ze wel kunnen vinden en daar moet je je best voor doen. We hebben daarvoor actief nieuwe perspectieven binnengehaald. Ook aan het bestuur hebben we iemand toegevoegd die ons kan vertellen in welke ruimtes in Amsterdam Zuidoost we iets kunnen doen met lokale kunstenaars om te zien wat daar gemaakt wordt. Diversiteit is voor ons echt een speerpunt.

 

Tekst: Manus Groenen
Fotografie: Liza Wolters